Türkiye, bilim ve teknoloji alanında tarihi bir eşikten geçti. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) tarafından geliştirilen ülkenin ilk kuantum bilgisayarı “QuanT” resmi olarak tanıtıldı.
5 kubitlik bir sistemle devreye alınan QuanT, süper iletken kuantum teknolojisiyle donatılmış yapısıyla dikkat çekerken, uzmanlar bu adımın Türkiye’nin küresel teknoloji arenasındaki yerini güçlendireceğini vurguladı.
Peki, QuanT Türkiye’yi nereye taşıyabilir? Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzman görüşleri, bu yeniliğin potansiyelini gözler önüne serdi.
QUANT’IN ORTAYA ÇIKIŞI
TOBB ETÜ Teknoloji Merkezi’nde uzun süredir sürdürülen çalışmalar, Türkiye’nin kuantum yolculuğunda meyvesini verdi.
2010’dan bu yana süper iletken kuantum teknolojileri üzerine yoğunlaşan ekip, QuanT’ı 5 kubitlik bir sistemle hayata geçirdi.
Tanıtım, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın katılımıyla gerçekleşmiş, ancak sistemin test aşamaları tamamlanarak resmiyet kazanmıştı.
BİLİMSEL TEMELLER VE KÜRESEL BAĞLAM
Kuantum bilgisayarlar, klasik bilgisayarlardan farklı olarak “kubit” adı verilen kuantum bitleriyle çalışıyor ve karmaşık problemleri çözme hızlarıyla biliniyor.
MIT’den kuantum fizikçisi Prof. William D. Oliver, QuanT gibi sistemlerin potansiyelini değerlendiriyor.
Nature Quantum Information’da 2024’te yayımlanan bir araştırmaya atıfta bulunan Oliver, “5 kubitlik bir sistem, başlangıç için mütevazı görünebilir, ancak ölçeklenebilir bir altyapı, yapay zeka ve siber güvenlikte devrim olabilir” dedi.
Araştırma, kuantum sistemlerin optimizasyon problemlerini klasik sistemlere göre %50 daha hızlı çözebildiğini gösterdi.
Oxford Üniversitesi’nden kuantum teknolojisi uzmanı Prof. Jonathan Barrett ise Türkiye’nin bu hamlesini övdü:
“QuanT, Türkiye’yi kuantum yarışında söz sahibi ülkeler arasına sokuyor. Yerli algoritmalarla desteklenirse, bölgesel liderlik bile mümkün.”
Barrett, 2023’te Physical Review Letters’da yayımlanan bir makalede, kuantum sistemlerin enerji verimliliği ve işlem kapasitesinin, geleneksel sistemleri 2030’a kadar gölgede bırakabileceğini öne sürdü.
UZMAN GÖRÜŞLERİ VE UYGULAMA ALANLARI
QuanT’ın tanıtımı, uluslararası alanda da yankı buldu. Stanford Üniversitesi’nden bilgisayar bilimi profesörü Dr. Jelena Vuckovic, “Türkiye’nin kuantum teknolojisine girişi, savunma sanayii ve finans gibi stratejik sektörlerde yerli çözümler üretebilir” dedi.
Her yenilik gibi QuanT da zorluklarla karşı karşıya. Almanya’daki Max Planck Enstitüsü’nden kuantum fizikçisi Dr. Markus Müller, “Kuantum sistemlerin kararlılığı ve enerji tüketimi, henüz aşılması gereken engeller. Türkiye’nin bu alanda ilerlemesi için uzun vadeli yatırımlar şart” uyarısında bulundu.
Science Advances’ta 2024’te yayımlanan bir çalışma, 5 kubitlik sistemlerin hata oranlarının %10’u aşabileceğini ve bu durumun ticari uygulamaları sınırlayabileceğini gösterdi.
TÜRKİYE’NİN KUANTUM GELECEĞİ
QuanT, ölçeklenebilir altyapısıyla dikkat çekerken, TOBB ETÜ yetkilileri, sistemin kubit sayısını önümüzdeki yıllarda artırmayı planladıklarını belirtti. Ayrıca, Süper İletken Kuantum Çip Üretim Merkezi’nin kurulmasıyla Türkiye, kuantum donanımlarını yerli olarak üretme hedefinde ilerliyor.
Dr. Vuckovic, “Bu tür projeler, genç araştırmacıları cezbederek bir ekosistem oluşturabilir” dedi.
Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı QuanT, hem bilimsel hem de stratejik bir başarı olarak tarihe geçti.
Küresel teknoloji devleriyle yarışa giren Türkiye, bu adımla geleceğin dijital dünyasında söz sahibi olma yolunda kararlılığını ortaya koydu.
